نحوه‌ واکنش بدن به پرخوری گهگاه چگونه است؟

نویسنده: مریم صفدری

شنبه, ۱۸ مرداد ۹۹ ساعت ۱۹:۲۹

نتایج پژوهشی جدید نشان می‌دهد بدن سالم توانایی مقابله‌با پرخوری‌های گهگاه را دارد اما پرخوری مداوم برای سلامتی مضر است.

چه کباب تابستانی با دوستان یا فست‌فودی دلپذیر یا شام یک مراسم باشد، احتمالا همه‌ی ما زمان‌هایی را به یاد می‌آوریم که در آن طی یک نوبت بیش از نیاز خود غذا خورده باشیم.

پژوهش‌های زیادی به اثرات سلامتی طولانی‌مدت کالری‌های ناشی‌از پرخوری پرداخته‌اند که شامل افزایش ذخیره‌ی چربی، اختلال در کنترل غدد اندوکراین و تغییر در عضلات اسکلتی و بافت چربی می‌شود. با‌این‌حال هنوز دانش کمی درمورد نحوه‌ی برخورد بدن با این موارد مصرف افراطی در دست است و اینکه آیا آن‌ها روی سلامت عمومی ما اثر دارند. پژوهشگران در مطالعه‌ای که اخیرا منتشر شد، این موضوع را مورد بررسی قرار دادند.

انسان‌ها در دوره‌ی طولانی زمان دارای ظرفیت بسیار بالایی برای پرخوری هستند. برای مثال، اعضای قبیله‌ی آفریقایی ماسای وقتی در جشنواره‌ی سنتی چاق شدن شرکت می‌کنند، تلاش می‌کنند با خوردن حداکثر غذای ممکن تا جایی که می‌توانند وزن اضافه کنند. بسیاری از اعضای این قبیله با خوردن تقریبا ۸۷۰۰ کالری در روز، فقط طی دو ماه ۱۱ کیلوگرم چربی اضافه می‌کنند. این مقدار کالری بیش از سه برابر مقداری است که توصیه می‌شود بیشتر افراد بزرگسال طی روز مصرف کنند.

درحالی‌که مورد بالا، نمونه‌ای افراطی است، نشان می‌دهد بدن ما به‌راحتی قادر به پرخوری است که لزوما چیز خوبی نیست. حتی ۲۴ ساعت پرخوری می‌تواند پیامدهای منفی برای سلامتی داشته باشد که یکی از این پیامدها، افزایش غلظت قند خون است.

پژوهشگران مطالعه‌ی جدید می‌خواستند بدانند که انسان‌ها وقتی از نقطه‌ی سیری می‌گذرند، چقدر می‌توانند غذا بخورند. آن‌ها همچنین با اندازه‌گیری اثر پرخوری روی متابولیسم در ساعات پس از صرف وعده‌ی غذایی، می‌خواستند تاثیر این پرخوری را روی بدن بررسی کنند. پژوهشگران ۱۴ مرد سالم ۲۲ تا ۳۷ سال را در مطالعه‌ی خود درنظر گرفتند. در یکی از کارآزمایی‌ها از شرکت‌کنندگان خواستند تا جایی که حس سیری به آن‌ها دست دهد، پیتزا بخورند. آن‌ها به‌طور میانگین حدود ۱۵۰۰ کالری خوردند (اندکی کمتر از یک پیتزای بزرگ). در روز دیگری از آن‌ها خواسته شد تا از احساس سیری خود فراتر رفته و تا حد ممکن پیتزا بخورند. شگفت‌آور اینکه آن‌ها توانستند دو برابر مقدار قبل یعنی به‌طور متوسط حدود ۳ هزار کالری بخورند. حتی برخی از شرکت‌کنندگان توانستند حدود ۲/۵ پیتزای بزرگ (۴۸۰۰ کالری) بخورند. این امر نشان می‌دهد وقتی احساس سیری می‌کنید، احتمالا فقط نیمی از ظرفیت شما پر شده است.

نمونه‌های خون در فواصل منظم تا چهار ساعت پس از آغاز وعده‌ی غذایی برای مشاهده‌ی نحوه‌ی برخورد بدن گرفته شد. در کمال شگفتی، با اینکه مقدار غذای مصرفی دو برابر شده بود، تنها افزایش ناچیزی در سطوح قند و چربی خون اتفاق افتاد.

داشتن توانایی حفظ چربی و قند خون در دامنه‌ی طبیعی نشان‌دهنده‌ی میزان سلامت متابولیسم یک فرد است. این امر همچنین می‌تواند نشان‌دهنده‌ی خطر توسعه‌ی بیماری‌ها ازجمله دیابت نوع ۲ یا بیماری‌های قلبی‌عروقی باشد. در افراد سالم و فعال، بدن با کمی کار بیشتر نسبت‌به حالت معمول، می‌تواند سطوح قند و چربی خون را پس از یک وعده‌ی غذایی بزرگ کنترل کند.

در این مطالعه، پژوهشگران مشاهده کردند که هورمون‌های آزادشده از روده و پانکراس (ازجمله انسولین) به بدن در تنظیم سطوح قند خون کمک می‌کنند. ضربان قلب نیز پس از وعده‌ی غذایی افزایش یافت که تایید می‌کند بدن برای کنترل اوضاع درحال کار بیشتری بود.

پژوهشگران همچنین احساس افراد را در دوره‌ی پس از صرف غذا با درنظر گرفتن مواردی مانند سیری، خواب‌آلودگی و تمایل به خوردن انواع خاصی از غذا اندازه‌گیری کردند. درحالی‌که اغلب احساس می‌کنیم جا برای خوردن دسر داریم، شرکت‌کنندگان این مطالعه وقتی فراتر از احساس سیری غذا می‌خوردند، تمایل کمی به خوردن غذاهای دیگر (حتی غذاهای شیرین) داشتند. این حالت حتی تا ۴ ساعت پس از وعده‌ی غذایی نیز وجود داشت. پژوهشگران همچنین دریافتند که افراد پس از خوردن غذای زیاد، احساس خواب‌آلودگی و کم انرژی بودن می‌کنند.

پژوهشگران فقط تا ۴ ساعت پس از وعده‌ی غذایی را مورد مطالعه قرار دادند تا تصویری از نحوه‌ی برخورد بدن با پرخوری به‌دست آورند. اگر آن‌ها دوره‌ی طولانی‌تری را اندازه‌گیری می‌کردند (برای مثال ۶ تا ۸ ساعت)، ممکن بود اختلافات بیشتری می‌دیدند، خصوصا اینکه غلظت چربی خون برای مدت طولانی‌تری بالا می‌ماند.

درحالی‌که نتایج این مطالعه به ما می‌گوید که یک وعده پرخوری به سلامتی شما آسیب زیادی نمی‌رساند، به‌نظر می‌رسد ۲۴ ساعت پرخوری اثراتی داشته باشد. بنابراین ممکن است تمرکز مطالعات آینده درک این موضوع باشد که بدن با وعده‌ی غذایی پس از پرخوری چگونه برخورد می‌کند.

درک این موضوع که بدن چگونه به‌راحتی با موارد گهگاه مصرف کالری زیاد مقابله می‌کند به ما کمک می‌کند تا درک کنیم در بلندمدت چه مشکلی پیش می‌آید. انسان‌های سالم برای حفظ کنترل متابولیک بر توانایی بدن برای کار بیشتر در مواقع نیاز (با افزایش انسولین، هورمون‌های روده و سرعت ضربان قلب) تکیه می‌کنند. وقتی به‌طور مکرر در هر وعده‌ی غذایی مقادیر بسیار زیاد کالری مصرف می‌کنیم، سندرم متابولیک (ترکیبی از فشار خون بالا، دیابت و چاقی) بروز خواهد کرد و بدن قادر به واکنش دربرابر این شرایط نخواهد بود.

پژوهشگران قبل از آغاز مطالعه انتظار داشتند بدن درزمینه‌ی این مقدار کالری اضافه ناشی‌از پرخوری دچار مشکل شود. این نتایج ظرفیت قابل‌توجه بدن را برای مقابله‌با استرس ناشی‌از خوردن غذای بسیار زیاد ازطریق تنظیم دقیق غلظت قند خون و فشار خون نشان می‌دهد. در طول تاریخ، بدن انسان مجبور بوده است با دوره‌های قحطی و فراوانی کنار آید. این مطالعه یکی از مطالعاتی است که نشان‌دهنده‌ی این سازگاری تکاملی است.

اگرچه پژوهشگران مطالعه‌ی مذکور روی شرکت‌کنندگان سالم و جوان تمرکز کرده‌ بودند، مهم است ببینیم بدن افرادی که دارای اضافه‌وزن بوده یا درمعرض خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲ قرار دارند، چگونه واکنش نشان می‌دهد.

لازم است تاکید شود درحالی‌که پرخوری گهگاه ممکن است طبیعی باشد و خطر زیادی برای سلامتی ما ایجاد نکند، خوردن غذا بیش‌از‌حد نیاز به‌صورت مکرر سالم نیست. این امر تا حدودی به آن دلیل است که مصرف کالری بیشتر از حد نیاز در دوره‌های طولانی منجر به افزایش وزن می‌شود که بیماری متابولیکی را به همراه خواهد داشت.