روسیه ادعا می‌کند نخستین واکسن کرونا تاییدشده در جهان را ساخته است

نویسنده: میلاد میرکانی

سه شنبه, ۲۱ مرداد ۹۹ ساعت ۱۷:۳۰

روسیه با تایید استفاده عمومی از واکسن ساخت موسسه گامالیا که هنوز مراحل اولیه‌ی آزمایشی را می‌گذراند، به نخستین کشور تاییدکننده واکسن کرونا در جهان تبدیل شد.

ولادیمیر پوتین امروز اعلام کرد روسیه به اولین کشوری تبدیل شده است که واکسن ویروس کرونا را تأیید می‌کند. مؤسسه‌ی گامالیا در مسکو که سازنده‌ی این واکسن است، قصد دارد به‌دنبال تأیید محصولش ده‌ها هزار دز از آن را تزریق کند. مقام‌های روسیه متعهد شده‌اند که میلیون‌ها نفر ازجمله معلم‌ها و کارکنان مراقبت‌های بهداشتی را واکسینه کنند. تصمیم خطرناک روسیه برای تأیید زودهنگام واکسن، موجب افزایش نگرانی‌های جهانی شده است؛ زیرا تعیین ایمنی و اثربخشی واکسن به کارآزمایی در مقیاس بزرگ نیاز دارد؛ درحالی‌که واکسن روسی هنوز درمرحله‌‌ی آزمایشی به‌سر می‌برد.

به‌گفته‌ی مقام‌های روسیه، واکسن دومی نیز به‌زودی از راه خواهد رسید که ساخت مرکز تحقیقات دولتی وکتور در سیبری است. پوتین امروز سه‌شنبه در ملاقات با اعضای دولت گفت «البته آنچه بیش از همه برای ما مهم است، حصول اطمینان از ایمنی بی‌قید و شرط استفاده از این واکسن و اثربخشی آن در آینده است. امیدوار هستم این امر تحقق یابد.» او همچنین افزود که واکسن گامالیا به دختر خودش تزریق شده است.

کریل دمیتریف، رئیس صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه که پشتیبان مالی پروژه‌ی واکسیناسیون ملی است، می‌گوید واکسن تأییدشده، «اسپوتنیک» نامیده خواهد شد. این نام ارجاعی است به نخستین ماهواره‌ی مداری روسیه که شوروی با پرتاب آن در دهه‌ی ۵۰، مسابقه‌ی بزرگ فضایی جنگ سرد را آغاز کرد.

دانشمندانی که نگران ضرر احتمالی واکسن یا القای حس ایمنی کاذب به افراد واکسینه‌شده هستند، از این راهبرد تهاجمی کشوری که مشتاق اعلام پیروزی درمیانه‌ی یکی از شدیدترین همه‌گیری‌ها در جهان است، انتقاد می‌کنند. چین نیز دیگر کشوری است که پیش از دستیابی به داده‌های قطعی درباره‌ی ایمنی و اثربخشی، مجوز استفاده از یک واکسن را در ارتش خود تأیید کرده است.

آنتونی فائوچی، مدیر مؤسسه‌ی ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی آمریکا به‌تازگی در جلسه‌ی استماع کنگره شهادت داد که کشورها درصورت عرضه‌ی زودهنگام واکسن پیش از انجام کارآزمایی‌های گسترده، مسبب بروز مشکلات خواهند شد. او گفت «امیدوار هستم که چینی‌ها و روس‌ها پیش از تزریق واکسن به افراد، درعمل آن را آزمایش کنند؛ زیرا فکر می‌کنم ادعای آمادگی واکسن برای توزیع پیش از انجام آزمایش، دربهترین حالت دردسرساز است.»

واکسن روسی تأییدشده تاکنون در کارآزمایی‌های بالینی اولیه و کوچک آزمایش شده است تا دز مناسب آن تأیید و هرگونه نگرانی‌های مربوط به ایمنی ارزیابی شود. این واکسن در اقدامی غیرعادی در علوم مدرن به خود دانشمندان سازنده‌ی آن ازجمله ۵۰ عضو ارتش روسیه و شماری از دیگر داوطلبان تزریق شد.

دمیتریف هفته‌ی گذشته گفت به‌محض تأیید وزیر بهداشت روسیه، مرحله‌ی سوم کارآزمایی واکسن گامالیا آغاز خواهد شد. به‌گفته‌ی او، علاوه بر کارآزمایی روسی، آزمایش‌های موازی در عربستان سعودی، امارات متحده و احتمالا برزیل نیز برای تأیید واکسن کرونا انجام خواهد شد. بااین‌حال، هرچند کارآزمایی واکسن گامالیا هنوز دردست انجام است، روسیه قصد دارد واکسیناسیون کارکنان مراقبت‌های بهداشتی حاضر در خط مقدم و معلم‌های داوطلب را آغاز کند. سپس از این افراد خواسته خواهد شد تا احساس خود از دریافت واکسن را مستند کنند.

سازمان بهداشت جهانی هنوز واکسن گامالیا را در مرحله‌ی اول کارآزمایی فهرست‌بندی کرده است. کریستین لیندمایر، سخنگوی این سازمان در ژنو هفته‌ی گذشته در پاسخ به سوالی درباره‌ی واکسن روسیه به واشنگتن پست گفت هر واکسنی پیش از تأیید مجوز عرضه باید تمام کارآزمایی‌ها و آزمایش‌های مختلف را پشت سر بگذارد. او افزود «بین یافتن یا دراختیارداشتن سرنخی از تأثیر مثبت احتمالی واکسن و گذراندن تمام مراحل آزمایش، تفاوت بزرگی وجود دارد.»

واکسن روسیه برای تزریق انواع مختلف ویروس‌های سرماخوردگی بی‌ضرر یا آدنوویروس‌هایی که به‌منظور حمل ژن پروتئین اسپایک ویروس کرونا به درون سلول‌ها مهندسی شده‌اند، از دو دز استفاده می‌کند. دانشمندان غول داروسازی جانسون اند جانسون و شرکت چینی کان‌ساینو بایولوژیکس و دانشگاه آکسفورد نیز برای ساخت واکسن همین رویکرد را به‌کار گرفته‌اند. بااین‌حال، دیگر پروژه‌ها درباره‌ی عملکرد واکسن در حیوانات مختلف از موش تا میمون، داده منتشر کرده‌اند و همچنین داده‌هایی را از کارآزمایی‌های اولیه‌ی انسانی ارائه داده‌اند که شدت هرگونه واکنش ایمنی از درد در محل تزریق تا تب را نشان می‌دهند. واکسن کان‌ساینو یکی از ویروس‌های بی‌ضرر مشابهی را به‌کار می‌گیرد که روس‌ها در واکسن خود استفاده می‌کنند و نتایج آن ازنگاه برخی دانشمندان ناامیدکننده بوده است.