فناوری های تعاملی در طراحی نمای ساختمان

نویسنده : تحریریه معماری آرل

تاریخ : شنبه , ۱۴۰۰/۰۶/۰۶ ۱۲:۰۰

حضور شهروندان در فضاهای شهری مختص به روز نیست، زندگی در مکانها و مناظر شهری در شب نیز جریان دارد. گرچه کمی اغرق آمیز به نظر میرسد اما امروزه واژه "جامعه 24 ساعته" بهعنوان معرف دنیای جدید، مناسب به نظر میرسد. احیای زندگی شبانه شهرها ملزم به حضور نور و به تبع آن روشهای مختلف نورپردازی می باشد. امروزه روشها و تجهیزات نوین نورپردازی تأثیرات فراوانی بر ظاهر شهرها و رونق اقتصادی صنایع از طریق تبلیغات داشته است. ورود تکنولوژی و روشهای گوناگون نورپردازی این امکان را برای طراحان فراهم می آورد تا علاوه بر تأمین روشنایی فضاها و مکانهای شهری، فاکتورهای گوناگون دیگر مانند جذابیت، تنوع، تعامل محیطی و... را در طراحی نورپردازی این فضاها مد نظر قرار دهند. از اینرو آشنایی با این روشها و تجهیزات و نحوه عملکرد آنها گام مهمی در ارتقاء این روند به همراه خواهد داشت. در اینجا به معرفی برخی تجهیزات نوین در نورپردازی نمای ساختمان  و در ادامه نیز به معرفی نمونه هایی از جدیدترین روشهای نورپردازی میپردازیم.

باید بپذیریم که نور ماهیتی تفکیک ناپذیر از معماری داخلی و بیرونی میباشد، البته مدیریت صحیح نور همگام با طراحی و معماری میتواند از بهترین و اقتصادی ترین روشها برای افزایش شادابی و سرزندگی در محیط، آرامش، کارایی و حالات عاطفی افراد باشد. همچنین نورپردازی مناسب میتواند بر ویژگی های خاص معماری، اثرات قابل ملاحظه ای بگذارد. اهمیت این موضوع، معماران و طراحان را بر آن داشته است که علاوه بر نمای ساختمانها در روز، چگونگی روشنایی آنها در شب را نیز در روند طراحی خود در نظر گیرند. از اینرو دانش نورپردازی برای تأمین این هدف در طراحی روز به روز در حال پیشرفت بوده و روشها و تجهیزات نوینی را برای بهبود تأثیرات زیبایی شناسی، اقتصادی و... به دنیای روشنایی و نورپردازی ارائه میدهد. نقطه عطف این روند را میتوان ورود لامپ های LED در سال 1995 دانست که رفته رفته جایگاه خود را هرچه بیشتر در صنعت روشنایی باز نموده است.

تجهیزات فنی تعاملی در نماهای شهری

تیوب دیجیتال

تیوبهای دیجیتال تمام رنگ، نوع پیشرفتهای از تجهیزات نورپردازی میباشند که بر مبنای منبع نور ال ای دی طراحی شده اند. این محصولات نوع پیشرفتهای از سیستمهای میکروالکترونیک و تکنولوژی دیجیتال را معرفی می نمایند که ضمن دارا بودن المانهایی با کیفیت بالا و محفظه ضد آب، معرف محصولی با قابلیت اطمینان بالا میباشند.
تیوبهای دیجیتال براساس خاصیت برنامه پذیر بودن، قابلیت نمایش هر نوع افکت و یا حتی کلیپ های ویدیویی را در بیش از 16میلیون رنگ دارا میباشند. این محصول با مصرف کم و طول عمر بالای خود، به طور وسیعی جایگزین سیستمهای سنتی نورپردازی گردیده است؛ به گونه ای که امروزه در مدرنترین ساختمان های جهان، از این تکنولوژی استفاده می شود.

پوینت های دیجیتال تمام رنگ

اساس کار پوینت های دیجیتال کاملاً مشابه تیوب های دیجیتال می باشد و تمام خواص تیوب دیجیتال از جمله برنامه پذیری و قابلیت پخش تمام رنگها را دارا میباشد. تنها تفاوت میان آنها در شکل ظاهری آنها است که هر یک برای کاربرد خاص خود مورد استفاده قرار میگیرد. از عمده موارد استفاده از پیکسلهای مربعی در پشت زمینه حروف برجسته (چلنیوم) نصب شده در سردر مکانهای تجاری است. این گونه از پیکسل ها از تکنولوژی جدید و پیشرفتهای بهره مند هستند که علاوه بر نمایش افکتهای نوری متنوع و زیبا، قابلیت پخش فیلم، انیمیشن و متن را به صورت تمام رنگ (فول کالر) دارند که این امر باعث ایجاد یک فضای تبلیغاتی مدرن و پویا جهت نمایان و زیبا شدن مکانهای تجاری می شود و دارای قابلیت برنامه ریزی در هر زمان و با هر سلیقه ای می باشد.

اشکی یا اشک چشم

تیوبی از LEDهای کنار هم چیده شده است که برای هر نوع دکوراسیون اعم از نمای داخلی و خارجی ساختمان و یا ایجاد طرحهای خاص به کار می رود. وقتی که روشن است به شکل یک نور شهاب سنگ دیده می شود. اشک چشم شامل رنگهای متفاوتی می باشد. همچنین این تیوب ها در برابر شرایط محیطی از جمله گرد و خاک و باران مقاوم هستند. برخی از کاربردهای استفاده از اشک چشم:
* زیباسازی نمای خارجی ساختمان
* زیباسازی خیابان، باغها، پارکها، درختها
* دکوراسیون مراکز خرید و تجاری
* نورپردازی در جشنها، اعیاد و مناسبتها

نوار نئون فلکس

از آنجا که لامپ های نئون شیشه ای سابقه ای دیرینه در کشور ما در زمینه نورپردازی دارد، اما با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، ضعف هایی در آن پیدا شد از اینرو تیوب های نئون فلکس جایگزین آن گردید. تیوبهای نئون فلکس لوله هایی از جنس PVC با کیفیت بالا هستند که قابلیت انتقال نور را دارند و همچنین قابل بریده شدن و خم شدن می باشند. تیوبهای نئون فلکس مقاوم در مقابل آب می باشند و همچنین با منابع تغذیه AC (220 V) یا DC کار می کنند. یکی از مواردی که این نوع از ابزارهای نورپردازی را متمایز کرده است، نور یکنواخت در کل تیوب و عدم وجود خیرگی در آن می باشد. برخی از ویژگی های نئون فلکس به طور خلاصه عبارت است از:
* مقاوم
* یکنواختی نور در کل تیوب
* بازدهی بالای روشنایی
* انعطافپذیری
* طول عمر بالا
* عدم شکنندگی و مقاوم در مقابل آب
* قابلیت نصب آسان
* مصرف10٪ انرژی برق در مقایسه با لامپ های نئون شیشه ای
* طرح تأیید شده جهانی

روشهای استفاده از فناوریهای تعاملی در نورپردازی نماها

نورپردازی سه بعدی

نورپردازی سه بعدی از مهمترین موارد و اجزای مربوط به روشهای استفاده از فناوریهای تعاملی در نورپردازی نماها می باشد. نورپردازی سه بعدی یکی از جدیدترین روشهای نورپردازی در دنیا میباشد که نحوه عملکرد آن به صورت تابشی بوده و نیازی به سیمکشی و نصب ادوات بر نمای ساختمان نخواهد داشت. نورپردازی 3D با استفاده از طراحی معماری سازه و برداشت از برشها، محل قرار گرفتن در و پنجره ها، محل قرار گرفتن ستونها و سایر المانهای موجود در نما، سناریونویسی شده و ساخت انیمیشن صورت میگیرد و با توجه به تنوع نما، بعدسازی شده و نمایش بهصورت سه بعدی (با استفاده از خطای دید) انجام می شود. با پیشرفت روزافزون علوم، تکنیکهای مختلفی در علم نورپردازی به وجود آمدند که دارای جلوه های بعدی متمایز و خاص خود می باشند. در چند سال گذشته، کشورهای اروپایی و آمریکایی با اهداف خاص از این تکنولوژی استفاده کرده اند. نورپردازی سه بعدی با توجه به جدید بودن فناوری و امکان ایجاد افکتهای مختلف و گوناگون میتواند تأثیرگذاری خود را برای مدتها حفظ کند. همچنین در این سیستم می توان از مزایای تبلیغات بر روی نمای ساختمان بهره برداری نمود که این امر باعث درآمدزایی و برگشت سرمایه نیز خواهد بود. امروزه بزرگترین و معتبرترین شرکتهای تجاری دنیا نظیر سامسونگ، سونی،  مرسدس و... برای تبلیغات محیطی و رونمایی از محصولات جدیدشان از این تکنولوژی استفاده میکنند. مزایای نورپردازی سه بعدی (3D):
* امکان اجرای همزمان نورپردازی و پخش تصویر
* امکان بهروزرسانی نما مطابق با تکنولوژیهای روز نورپردازی و تعمیرات آسان
* بدون محدودیت در اجرای افکتهای متعدد
* قابلیت اجرای انواع سبکهای نورپردازی (وال واشر، LED و...)
* بهروز بودن در دنیا و جذابیت فوق العاده
* بدون نیاز به سیمکشی و نصب ادوات روی نما
* عدم یکنواختی نمای ساختمان در دید ناظر
* امکان ایجاد سیستم تعاملی بین نما و ناظر
* امکان اجرای بازی بر پهنه نما
* هزینههای برق، تعمیر و نگهداری کم و بازدهی بالا
* اجرای سریع، بدون تخریب در نمای ساختمان
* به صرفه بودن نسبت به سایر سیستمهای نورپردازی

نورپردازی روان نما

نورپردازی نما با روشهای متنوعی قابل اجرا میباشد. نورپردازی روان سیستمی جهت زیباسازی نماهای ساختمانها و مجتمع ها میباشد که با استفاده از آن میتوان از نمای ساختمان بهعنوان یک تابلوی عظیم تبلیغاتی استفاده نمود. نمای ساختمان اولین مولفه ظاهری از ساختمان است که میتواند تأثیر زیادی بر ساکنین ساختمان و یا حتی منطقه داشته باشد. این سیستم تحت PC می باشد و میتوان با تایپ کلمات مورد نظر با کیبورد، بازتاب آن را در نمای ساختمان مشاهده کرد. سیستم ذکر شده با استفاده از لامپهای LED به صورت RGB و یا تکرنگ اجرا میگردد و میتواند طیف گستردهای از رنگها را به نمایش بگذارد.

کفپوش نوری هوشمند

تجهیزات تعاملی در بستر شهر نیز کاربرد دارند و از جمله آنها کفپوشهای نوری میباشند.
کف پوش نوری هوشمند یا فناوری "اینتراکتیو فلور" برای پیاده سازی ایدههای تبلیغاتی نوین از طریق افکتهای تصویری به کار گرفته میشود. این محصول با استفاده از سخت افزار و نرم افزارهای طراحی شده توسط متخصصین و با بهره گیری از پکیج اصلی نرم افزار هوشمند، تصاویر جذاب و قابل توجهی را ارائه مینماید که نسبت به حرکت افراد به روی سیستم حساس میباشد و عکسالعمل نشان میدهد.
کفپوش نوری هوشمند، تصویری متحرک است که مانند یک فرش یا تابلو روی سطح مورد نظر گسترده میشود و این تصویر به رفت و آمد و همچنین حرکت افرادی که از روی آن عبور میکنند، واکنش نشان میدهد؛ همچنین واکنش و عکسالعملی که هر فرش از خود نشان میدهد، متفاوت است. در این فناوری تصویر بر روی سطح زمین، دیوار و یا شیشه پخش میشود.این فرشها در محیطهای داخلی و خارجی، روشن یا تاریک، در فضاهای سرپوشیده یا حتی بدون سقف قابل نصب و راهاندازی هستند.
بهرهبرداری از این سیستم برای کاربران آن بسیار ساده میباشد و کاربر میتواند به راحتی افکتهای مورد نظر خود را در این سیستم با سلیقه خود تعریف و اجرا نماید. برای این فرشها افکتهای مختلفی پیشفرض شده است و از آنجا که این فرشها معمولاً مصرف تبلیغاتی دارند کاربر میتواند از میان صدها افکت، با توجه به هدف مورد نظر خود، افکتهای مورد نیاز را انتخاب کند. این سیستم از طریق یک پکیج که به صورت سقفی نصب می گردد، روی زمین افکت های تصویری جذابی را ایجاد میکند و نسبت به حضور و عبور افراد از درون محدوده تصویر ایجادشده واکنش نشان میدهد.
از جمله مزایای این تکنولوژی میتوان به اجرای بازیهای اینتراکتیو مانند فوتبال مجازی و پیاده سازی ایدههای تبلیغاتی نوین از طریق افکتهای تصویری اشاره کرد. این سیستم را میتوان در هر مکانی که نور مستقیم خورشید نتابد، نصب و راه اندازی کرد که معمولاً در فرودگاهها و بانکها و فروشگاهها و اماکن نمایشگاهی و نیز فرهنگسراها برای پیاده سازی تبلیغات محیطی کاربرد بسیار دارد. برای بالا بردن کیفیت تصویر و ضدخش نمودن کیفیت زمین میتوان از لایه PVC مات و لایه محافظ بر کف زمین استفاده نمود.

نتیجه گیری

با توجه به ضعیف شدن ساختارهای زمانی، جامعه 24 ساعته خلق شده است. در نتیجه آن، استفاده از وقت و زمان و الگوی فعالیتها به صور گوناگون افزایش و یا کاهش یافته است. با در اختیار گرفتن زمان شب ما زمان بیشتری خلق نمیکنیم بلکه از زمانی که در اختیار داریم، موثرتر بهره میگیریم و این روند تنها با حضور نور و بهرهگیری از تجهیزات و روشهای جدید نورپردازی امکانپذیر خواهد بود. در متن حاضر سعی بر معرفی تجهیزاتی از نورپردازی گردیده است که با ویژگیهای سهولت اجرایی و کاهش مصرف انرژی و هزینه های اقتصادی، عمر طولانی و... و در بخش روشها با ویژگی های سهولت اجرا و عدم نصب ادوات، ارتقاء کیفیت بصری محیط، امکان ایجاد تعامل با محیط و...، علاوه بر تأمین اهداف روشنایی و نورپردازی، امکان حضور فاکتورهای کیفیت بخش به محیط را متناسب با فضا، موقعیت و مناسبات فراهم آورده و احیای زندگی شبانه و خلق محیطهای تأثیرگذار از نظر فاکتورهای بصری را ممکن می سازد.

  تحریریه معماری آرل
منبع: zibasazi.tehran.ir
پاکزاد، جهانشاه، سوری، الهام (1391). راهنمای نورپردازی مکانهای شهری, تهران: آرمانشهر.
غفارزاده وجدانی، مهرنوش (1394). نور و احیای زندگی شبانه، تهران: آذرخش.
Carmona, M. (2003): "Public Places, Urban spaces", Oxford: Elsevier.
Lighting Design (2015).www.kknco-kh.ir (2015-11-10)
Digital Boards (2015 ).www.ssco.tv (2015-11-10)
RTO (2015).www.rtdholding.ir (2015-11-10)