آنتی اکسیدان چیست؟ هر آنچه باید درباره آنتی اکسیدان بدانیم
نویسنده: ملیکا طاهران‌پور
پنجشنبه, ۳ تیر ۱۴۰۰ ساعت ۱۲:۰۰
همه ما تاکنون نام آنتی اکسیدان را شنیده‌ایم و احتمالا چیزی جز فواید آن برای سلامتی به خاطرمان نیامده است. وقت آن است که ببینیم آنتی اکسیدان چیست و نقش آن در بدن چگونه تعریف می‌شود.
آنتی اکسیدان‌ها مواد طبیعی یا ساخته‌‌ی دست انسان هستند که می‌توانند برخی از آسیب‌های سلولی را به تأخیر بیندازند یا از آن‌ها جلوگیری کنند. رژیم‌های غذایی حاوی سبزی‌ها و میوه‌ها، منابعی غنی از آنتی اکسیدان هستند؛ اما تاکنون نقش مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی در پیشگیری از بیماری‌ها اثبات نشده است. ویتامین‌های C و E، سلنیوم و کاروتنوئیدها مانند بتاکاروتن، لیکوپن و لوتئین نمونه‌هایی از آنتی اکسیدان‌ها هستند. در این مقاله، آنتی اکسیدان‌ها را معرفی و به مزایای آن‌ها برای پوست و مکمل‌های آنتی اکسیدانی و عوارض مصرف آن‌ها اشاره خواهیم کرد. با زومیت همراه باشید.
آنتی اکسیدان چیست؟
اکسیداسیون واکنشی شیمیایی است که می‌تواند رادیکالهای آزاد و واکنش زنجیره‌ای ایجاد کند و به سلول‌های بدن آسیب بزند. آنتی اکسیدان‌ها ترکیباتی هستند که می‌توانند از اکسیداسیون جلوگیری کنند. آنتی اکسیدان‌هایی مانند تیول یا اسید اسکوربیک (ویتامین C) این واکنش‌های زنجیره‌ای را می‌توانند مهار کنند. برای تعادل استرس اکسیداتیو، گیاهان و حیوانات سیستم‌های پیچیده‌ای از آنتی اکسیدان‌های همپوشان مانند گلوتاتیون را حفظ می‌کنند.
ویتامین‌های A و C و E از آنتی اکسیدان‌های غذایی هستند. اصطلاح آنتی اکسیدان برای مواد شیمیایی صنعتی نیز به کار می‌رود که در طول تولید برای جلوگیری از اکسیداسیون به محصولات اضافه می‌شود. این آنتی اکسیدان‌های صنعتی در مواردی برای جلوگیری از اکسیداسیون لاستیک‌های مصنوعی و پلاستیک‌ها و سوخت‌ها استفاده می‌شوند یا به‌عنوان مواد نگه‌دارنده در مواد غذایی و مواد آرایشی به کار می‌روند.
نقش آنتی اکسیدان در بدن چیست؟
آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند از برخی آسیب‌های ناشی از رادیکالهای آزاد جلوگیری کنند. آنتی اکسیدان‌ها موادی هستند که می‌توانند بدن را در برابر تخریب و آسیب سلولی رادیکالهای آزاد و مولکول‌های ناپایداری حفظ کنند که بدن به‌عنوان واکنش در برابر فشارهای محیطی و سایر فشارها تولید می‌کند. برای درک بهتر نقش آنتی اکسیدان‌ها در بدن و عملکرد آن‌ها باید ابتدا اطلاعاتی درباره رادیکالهای آزاد داشته باشیم.
فرایند اکسیداسیون در بدن انسان به غشای سلولی و سایر ساختارها از جمله پروتئین‌های سلولی و لیپید‌ها و DNA آسیب می‌زند. هنگامی که اکسیژن متابولیزه می‌شود، مولکول‌های ناپایداری به نام رادیکالهای آزاد ایجاد می‌کند که الکترون‌های سایر مولکول‌ها را به سرقت می‌برند. این موضوع باعث آسیب به ساختار DNA و سایر سلول‌ها می‌شود.
بدن می‌تواند با برخی رادیکالهای آزاد کنار بیاید و حتی برای عملکرد مؤثر به آن‌ها نیاز دارد؛ اما آسیب ناشی از ازدیاد بیش از حد رادیکالهای آزاد با گذشت زمان ممکن است جبران‌ناپذیر باشد و به بیماری‌های خاصی از جمله بیماری‌های قلبی و کبدی و برخی سرطان‌ها مانند سرطان‌های دهان، مری، معده و روده منجر شود.
آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند بدن را در برابر تخریب و آسیب سلولی رادیکالهای آزاد حفظ کنند
عواملی مانند استرس، سیگار، الکل، نور خورشید و آلودگی هوا می‌توانند به اکسیداسیون و تولید رادیکالهای آزاد سرعت ببخشد. برخی از مواردی که رادیکالهای آزاد باعث ایجاد آن‌ها می‌شوند، عبارت‌اند از:
- تخریب لنز چشم که باعث کاهش بینایی می‌شود.
- التهاب مفاصل (آرتروز)
- آسیب به سلول‌های عصبی در مغز که باعث ایجاد بستری مناسب برای بیماری‌هایی مانند پارکینسون یا آلزایمر است.
- تسریع در روند پیری
- افزایش خطر بیماری کرونر قلبی؛ زیرا رادیکالهای آزاد کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) را به چسبیدن به دیواره شریان ترغیب می‌کنند.
- سرطان‌های خاصی که بر اثر آسیب دیدن DNA سلول ایجاد می‌شوند.
نقش آنتی‌اکسیدان‌ها در برابر رادیکالهای آزاد دیده می‌شود؛ زیرا این مواد شیمیایی به متوقف یا محدود کردن آسیب‌های ناشی از رادیکالهای آزاد کمک می‌کنند. بدن از آنتی اکسیدان‌ها برای تعادل رادیکالهای آزاد استفاده می‌کند و باعث می‌شود سلول‌ها آسیب نبینند. آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند برخی از آسیب‌های ناشی از رادیکالهای آزاد را خنثی و معکوس کنند و باعث تقویت ایمنی بدن شوند.
فواید آنتی اکسیدان
در دهه ۱۹۹۰، زمانی که دانشمندان دریافتند آسیب رادیکالهای آزاد در مراحل اولیه تصلب شرایین، سرطان، از دست دادن بینایی و بیماری‌های مزمن دیگر مؤثر است، آنتی اکسیدان‌ها در کانون توجه عموم قرار گرفتند. برخی مطالعات نشان داد افرادی که میوه و سبزی‌های غنی از آنتی اکسیدان کمتری مصرف می‌کنند در مقایسه با افرادی که مقدار مناسبی از این مواد را دریافت می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری‌های مزمن هستند. بنابراین، آزمایش‌های بالینی بررسی تأثیر مواد منفرد به‌صورت مکمل، به‌ویژه بتاکاروتن و ویتامین E در برابر بیماری‌های مزمن را شروع کرد.
پیش از اینکه نتایج این آزمایش‌ها به دست بیاید، رسانه‌ها و صنایع مکمل و غذایی تبلیغ مزایای آنتی اکسیدان‌ها را آغاز کردند. این‌گونه بود که توت‌های منجمد، چای سبز و سایر غذاهای دارای برچسب غنی از آنتی اکسیدان در قفسه فروشگاه‌ها ظاهر شدند. سازندگان مکمل‌ها نیز تبلیغ خواص مبارزه با بیماریِ انواع آنتی اکسیدان‌ها را از سر گرفتند.
با اینکه نتایج تحقیقات متفاوت بود، اکثر آن‌ها نتوانستند مزایای مورد انتظار را پیدا کنند. بیشتر تیم‌های تحقیقاتی گزارش دادند ویتامین E و سایر مکمل‌های آنتی اکسیدانی از بیماری قلبی یا سرطان پیشگیری نمی‌کنند. حتی مطالعه‌ای نشان داد مصرف مکمل‌های بتاکاروتن احتمال ابتلا به سرطان ریه در افراد سیگاری را افزایش می‌دهد. در مقابل، برخی از آزمایش‌ها مزایایی مصرف آنتی اکسیدان‌ها را گزارش کردند. به‌عنوان مثال، پس از هجده سال پیگیری محققان دریافتند مصرف مکمل‌های بتاکاروتن با کاهش متوسط مقدار اختلالات شناختی و زوال عقل همراه است.
این نتایج که تا حدودی ناامیدکننده بودند، شرکت‌های غذایی و فروشندگان مکمل را از تبلیغ محصولات خود منصرف نکردند. آنتی اکسیدان‌ها هنوز هم به‌عنوان مواد افزودنی که می‌توانند از بیماری‌های قلبی، سرطان، آب مروارید، از دست دادن حافظه و سایر شرایط جلوگیری کنند، به غلات صبحانه، پروتئین‌بارهای ورزشی، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و دیگر غذاهای فراوری‌شده اضافه می‌شوند.
در واقع آنتی اکسیدان‌ها، مواد معدنی، فیبر و سایر موادی که به‌طور طبیعی در میوه‌ها، سبزی‌ها و غلات کامل یافت می‌شود، به جلوگیری از انواع بیماری‌های مزمن کمک می‌کنند؛ اما این‌طور نیست که دُزهای زیاد مکمل‌های آنتی اکسیدانی بتوانند همین مزیت را به همراه داشته باشند.
یکی از دلایل احتمالی این امر که بسیاری از مطالعات درباره مکمل‌های آنتی اکسیدان فواید آن‌ها را برای سلامتی نشان نمی‌دهد، این است که آنتی اکسیدان‌ها در ترکیب با سایر مواد مغذی و مواد شیمیاییِ گیاهی و حتی آنتی اکسیدان‌های دیگر به بهترین شکل عمل می‌کنند. به‌عنوان مثال، یک فنجان توت‌فرنگی تازه حدودا حاوی ۸۰ میلی‌گرم ویتامین C است.
ویتامین سی ماده‌ای مغذی با فعالیت آنتی اکسیدانی چشمگیر است. حال مکملی ۵۰۰ میلی‌گرم ویتامین سی دارد، از مواد شیمیایی گیاهی (پلی‌فنول) بی‌بهره است که به‌طور طبیعی در توت‌فرنگی وجود دارد. مواد شیمیایی دیگر موجود در توت‌فرنگی مانند پروآنتوسیانین و فلاونوئید فعالیت آنتی اکسیدانی دارند و می‌توانند به خاصیت درمانی توت‌فرنگی کمک کنند. پلی‌فنول‌ها در کنار خاصیت آنتی اکسیدانی، خواص شیمیایی بسیاری دارند. اگر ماده‌ای مغذی با فعالیت آنتی اکسیدانی بیش از حد نیاز مصرف شود، می‌تواند باعث اثر معکوس پرواکسیدانی شود. به همین دلیل، ممکن است استفاده از مکمل آنتی اکسیدانی با ماده شیمیایی ایزوله برای همه مؤثر نباشد.
مصرف میوه‌ها، سبزی‌ها و حبوبات غنی از آنتی اکسیدان خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مرتبط با استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهد
تفاوت در مقدار و نوع آنتی اکسیدان موجود در غذاها در مقایسه با آن‌هایی که در مکمل‌ها هستند، ممکن است باعث ایجاد تفاوت در تأثیرگذاری آن‌ها شود. مطالعات نشان می‌دهد مصرف بیشتر میوه‌ها، سبزی‌ها و حبوبات غنی از آنتی اکسیدان خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مرتبط با استرس اکسیداتیو مانند بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان و مرگ‌و‌میر ناشی از آن‌ها را کاهش می‌دهد. اعتقاد بر این است که رژیم غذایی گیاهی از بیماری‌های مزمن مرتبط با استرس اکسیداتیو محافظت می‌کند؛ اما همچنان مشخص نیست این اثر محافظتی صرفا به دلیل وجود آنتی اکسیدان‌ها است یا به سایر مواد موجود در غذاها یا ترکیبی از هر دو آن‌ها بستگی دارد.
منابع آنتی اکسیدان کدام‌اند؟
صدها و احتمالا هزاران ماده وجود دارد که می‌تواند به‌عنوان آنتی اکسیدان عمل کند. هر کدام از این مواد نقش خاص خود را ایفا می‌کنند و می‌توانند با دیگر مواد ارتباط برقرار کنند تا بدن را به عملکردی مؤثر برسانند. آنتی اکسیدان در واقع نام یک ماده نیست؛ بلکه بیشتر واژه‌ای توصیفی درباره عملکرد طیف وسیعی از مواد است. ویتامین A، ویتامین C، ویتامین E، بتاکاروتن، لیکوپن، لوتئین، سلنیوم، منگنز و زآگزانتین نمونه‌هایی از آنتی اکسیدان‌هایی هستند که در خارج از بدن قرار دارند.
فلاونوئیدها، فلاون‌ها، کاتچین‌ها، پلی‌فنول‌ها و فیتواستروژن‌ها از انواع آنتی اکسیدان‌ها و مواد مغذی گیاهی هستند که در غذاهای گیاهی یافت می‌شوند. هر آنتی اکسیدان عملکرد متفاوتی دارد و با ماده دیگر نمی‌تواند جایگزین شود؛ به همین دلیل، مهم است افراد رژیم غذایی متنوعی داشته باشند.
غذاهای گیاهی، به‌ویژه میوه‌ها و سبزی‌ها از بهترین منابع آنتی اکسیدانی هستند. به غذاهایی که آنتی اکسیدان زیادی دارند، «ابرغذا» (سوپرفود) می‌گویند. برای دریافت غذایی برخی از آنتی اکسیدان‌های خاص سعی کنید موارد زیر را در رژیم غذایی خود بگنجانید:
- ویتامین A: محصولات لبنی و تخم‌مرغ و جگرسیاه
- ویتامین C: بیشتر میوه‌ها و سبزی‌ها به‌ویژه انواع توت‌ها و پرتقال و فلفل‌دلمه‌ای
- ویتامین E: آجیل و دانه‌ها، روغن آفتاب‌گردان و سایر روغن‌های گیاهی و سبزی‌های برگدار و سبز
- بتاکاروتن: میوه‌ها و سبزی‌های با رنگ روشن مانند هویج، نخودفرنگی، اسفناج و انبه
- لیکوپن: میوه‌ها و سبزی‌های با رنگ صورتی و قرمز، از جمله گوجه فرنگی و هندوانه
- لوتئین: سبزی‌های سبز و برگدار و ذرت و پرتقال
- سلنیوم: برنج، ذرت، گندم و سایر غلات کامل و آجیل، تخم‌مرغ، پنیر و حبوبات
پخت‌و‌پز و حرارت دیدن غذاهای خاص می‌تواند سطح آنتی اکسیدان آن‌ها را تغییر بدهد
بد نیست بدانید پخت‌و‌پز غذاهای خاص می‌تواند مقدار آنتی اکسیدان آن‌ها را افزایش یا کاهش بدهد. لیکوپن آنتی اکسیدانی است که باعث قرمزی گوجه‌فرنگی می‌شود. هنگامی‌رکه گوجه‌فرنگی حرارت می‌بیند، لیکوپن به‌اصطلاح فراهم‌‌زیست‌تر می‌شود؛ در نتیجه هضم و استفاده از آن برای بدن آسان‌تر می‌شود. این در حالی است که مطالعات نشان داده‌اند گل‌کلم، نخودفرنگی و کدو سبز فعالیت آنتی اکسیدانی خود را در فرایند پخت‌و‌پز از دست می‌دهند. به خاطر بسپارید که باید انواع غذاهای غنی از آنتی اکسیدان را به هر دو شکل پخته و خام در رژیم روزانه خود بگنجانید.
مکمل آنتی اکسیدان
غذاها بهترین منابع برای دریافت آنتی اکسیدان‌های مورد نیاز در رژیم هستند و مشکلی در ایمنی آنتی اکسیدان‌های به‌دست‌آمده از منابع غذایی وجود ندارد. بر خلاف غذاها، مکمل‌های آنتی اکسیدانی ممکن است خطراتی داشته باشد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- مکمل‌های بتاکاروتن در دُز زیاد خطر ابتلا به سرطان ریه را در افراد سیگاری افزایش می‌دهند.
- مکمل‌های ویتامین E در دُز زیاد با افزایش خطر ابتلا به سکته مغزی و سرطان پروستات ارتباط دارند.
- مکمل‌های آنتی اکسیدانی ممکن است با برخی از داروها تداخل داشته باشند.
- مکمل‌های ویتامین E ممکن است خطر خون‌ریزی را در افرادی افزایش بدهند که از داروهای رقیق‌کننده خون (مثل داروهای ضد انعقاد) استفاده می‌کنند.
- برخی از مطالعات نشان داده‌اند استفاده از مکمل‌های آنتی اکسیدانی در درمان سرطان ممکن است مضر باشد.
علاوه بر عوارض جانبی احتمالی و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌ها و تداخل دارویی، مطالعات متعدد نتوانستند مزایای چندانی برای استفاده از مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی کشف کنند. محققان دلایل مختلفی برای این امر مطرح کرده‌اند که برخی از آن‌ها از این قرارند:
- اثرهای مفید آنتی اکسیدان‌ها در رژیم‌های غذایی حاوی سبزی‌ها و میوه‌ها یا سایر غذاهای غنی از آنتی اکسیدان ممکن است در واقع به‌واسطه مواد دیگر موجود در همان غذاها و سایر عوامل رژیم غذایی یا سبک زندگی ایجاد شده باشد.
- اثرهای دُزهای زیاد مکمل‌های آنتی اکسیدان که در مطالعات استفاده شده، ممکن است با اثر مقادیر کمتر آنتی اکسیدان‌های مصرف‌شده در غذاها متفاوت باشد.
- تفاوت در ترکیب شیمیایی آنتی اکسیدان‌های غذایی و مکمل‌های آنتی اکسیدانی ممکن است اثرهای آن‌ها را تغییر بدهد. برای مثال، هشت شکل شیمیایی از ویتامین E در غذاها وجود دارد؛ اما مکمل‌های ویتامین E معمولا فقط یکی از این اشکال (آلفاتوکوفرول) را شامل می‌شوند. تقریبا در تمام مطالعات تحقیقاتی درباره ویتامین E از آلفاتوکوفرول استفاده شده است.
- برای برخی بیماری‌ها، آنتی اکسیدان‌های خاص ممکن است مؤثرتر از موارد آزمایش‌شده در تحقیقات باشند. به‌عنوان مثال، برای جلوگیری از بیماری‌های چشمی، آنتی اکسیدان‌هایی که در چشم وجود دارند (مانند لوتئین)، ممکن است مفیدتر از آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند بتاکاروتن باشند که در چشم یافت نمی‌شوند.
- رابطه بین رادیکالهای آزاد و سلامتی ممکن است پیچیده‌تر از آن باشد که قبلا تصور می‌شد. در واقع در برخی شرایط رادیکالهای آزاد ممکن است مفید و از بین بردن آن‌ها نامطلوب باشد.
- ممکن است اثر مکمل‌های آنتی اکسیدانی در بازه زمانی کافی برای جلوگیری از بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی‌و‌عروقی یا سرطان بررسی نشده باشد که در طول دهه‌ها ایجاد می‌شوند. این یعنی ممکن است شرایط آزمایش (در این‌جا پارامتر زمانی) باعث دیده نشدن اثر مکمل‌های آنتی اکسیدانی باشد.
- شرکت‌کنندگان در تحقیقات یا از اعضای جامعه عمومی بودند یا افرادی که در معرض خطر زیادی از بیماری‌های خاص قرار داشتند؛ بنابراین لزوما زیر افزایش استرس اکسیداتیو نبودند. با این حساب ممکن است آنتی اکسیدان‌ها به جلوگیری از بیماری در افرادی کمک کند که تحت تأثیر افزایش استرس اکسیداتیو قرار دارند؛ حتی اگر این مکمل از این بیماری در افراد دیگر جلوگیری نکند.
بیشترین آنتی اکسیدان در چیست؟
مقاله‌های مرتبط:
واحد ORAC (ظرفیت جذب رادیکال اکسیژن) یا امتیاز ORAC روشی برای اندازه‌گیری ظرفیت آنتی اکسیدان مواد غذایی و مکمل‌های برون‌تنی مختلف است. از آنجا که اندازه‌گیری درون‌تنی (به معنای داخل بدن انسان) ORAC امکان‌پذیر نیست، رابطه دقیق بین مقدار ORAC ماده غذایی یا مکمل آنتی اکسیدانی با هرگونه نتیجه اثربخش سلامتی آن اثبات نشده است. البته بسیاری از دانشمندان بر این نظر هستند كه غذاهایی با مقیاس ORAC بیشتر ممكن است در خنثی كردن رادیكال‌های آزاد مؤثرتر باشند.
طبق نظریه رادیکالهای آزاد درباره روند پیری، غذاهایی با مقدار ORAC مناسب ممکن است بتواند سرعت روند اکسیداتیو و آسیب رادیکالهای آزاد را کُند کنند که احتمالا در تحلیل رفتن و بیماری‌های مرتبط با سن نقش دارند. درحالی‌که هیچ مقدار رسمی برای مصرف روزانه از واحد ORAC وجود ندارد، محققان مختلف پیشنهاد می‌کنند مصرف بهینه بین ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ واحد ORAC در روز باشد. همچنین، USDA مصرف ۵۰۰۰ واحد ORAC در روز را پیشنهاد می‌کند. در جدول زیر، مقدار آنتی‌اکسیدان موجود در هر ۱۰۰ گرم ماده غذایی بر حسب ORAC ارائه شده است.
| غذا |
واحد ORAC |
| ادویه رزماری، خشکشده |
۱۶۵۲۸۰ |
| برگ نعناع، خشکشده |
۱۶۰۸۲۰ |
| پودر دارچین |
۱۳۱۴۲۰ |
| عصاره هسته انگور |
۱۰۸۱۳۰ |
| برگ چای خشک |
۶۲۷۱۴ |
| پودر کاکائو |
۵۵۶۵۳ |
| پودر کاری |
۴۸۵۰۴ |
| آویشن تازه |
۲۷۴۲۶ |
| شکلات تلخ |
۲۰۸۱۶ |
| تمشک سیاه تازه |
۱۹۲۲۰ |
| نعنا تازه |
۱۳۹۷۸ |
| پسته خام |
۷۶۷۵ |
| شکلات شیری |
۷۵۱۹ |
| سیر خام |
۵۷۰۸ |
| بادام |
۴۴۵۴ |
| توت‌فرنگی |
۴۳۰۲ |
| کره بادام‌زمینی |
۳۴۳۲ |
| انجیر |
۳۳۸۳ |
| بادام‌زمینی |
۳۱۶۶ |
| کلم قرمز آبپز |
۳۱۴۵ |
| سیب با پوست |
۳۰۴۹ |
| آب انار |
۲۶۸۱ |
| سیب بدون پوست |
۲۵۷۳ |
| کلم بروکلی آبپز |
۲۱۶۰ |
| پرتقال |
۲۱۰۳ |
| بادام هندی |
۱۹۴۸ |
| هلو |
۱۹۲۲ |
| انگور سیاه |
۱۷۴۶ |
| انبه |
۱۳۰۰ |
| آلوی خام |
۶۱۰۰ |
آنتی اکسیدان برای پوست
حتما تاکنون کرم‌هایی داشته‌اید که حاوی آنتی‌اکسیدان باشند. آنتی اکسیدان‌ها با محدود کردن تولید رادیکالهای آزادی که می‌توانند به پوست آسیب برسانند، از پوست محافظت می‌کنند. در صورت استفاده روزانه، آن‌ها می‌توانند لنتیجن‌ها (لکه‌های پوستی ناشی از آفتاب) را کاهش بدهند و با علائم قابل مشاهده پیری مبارزه کنند و التهابات پوستی را التیام ببخشند. بعضی از آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند به پوست آب‌رسانی کنند و باعث افزایش رطوبت لازم برای احیای دوباره پوست شوند. به‌طور خلاصه، آنتی اکسیدان‌ها از پوست در برابر آسیب محافظت و به کُند شدن پیری پوست کمک می‌کنند. مطالعات نشان داده است گنجاندن آنتی اکسیدان‌ها در رژیم مراقبت از پوست می‌تواند به پوست شما کمک کند تا با آسیب رادیکالهای آزاد مقابله کند و از استرس اکسیداتیو بهبود یابد.
آنتی اکسیدان‌ها به اصلاح علائم افزایش سن کمک می‌کنند
استرس اکسیداتیو کلاژن را تجزیه و از روند ترمیم طبیعی پوست ممانعت می‌کند و باعث التهاب آن مانع می‌شود. این اثرها به‌صورت خطوط ریز، چین‌و‌چروک، شل شدن و افتادگی پوست، جوش‌ها و لکه‌های پوستی مشاهده می‌شود. آنتی اکسیدان‌ها با مهار رادیکالهای آزاد می‌توانند به جلوگیری و اصلاح این علائم قابل مشاهده کمک کنند و جلوه شاداب‌تر و جوان‌تری به پوست بدهند.
آنتی اکسیدان‌ها به ترمیم پوست کمک می‌کنند
التهاب روند بازسازی پوست را مختل می‌کند. آنتی‌اکسیدان‌ها با کاهش التهاب به پوست اجازه می‌دهند خود را ترمیم و آسیب‌دیدگی‌ها را اصلاح کند. برخی از آنتی اکسیدان‌ها مانند ویتامین C می‌توانند تولید کلاژن را تحریک کنند.
آنتی اکسیدان‌ها به روشن شدن رنگ پوست کمک می‌کنند
رادیکالهای آزاد و قرار گرفتن مکرر در معرض آفتاب می‌تواند باعث تغییر در تولید ملانین پوست و ایجاد لکه‌های تیره و ناهموار بودن رنگ پوست شود. آنتی اکسیدان‌ها با کاهش فتودمیج‌ها (آسیب‌های ناشی از قرارگیری طولانی در معرض اشعه‌های نور) می‌توانند از رنگ‌دانه‌سازی غیر طبیعی پوست جلوگیری کنند. برخی از آنتی اکسیدان‌ها مانند ویتامین C برای مهار تیروزیناز به کار می‌روند؛ آنزیمی که تولید ملانین را تحریک می‌کند.
بهترین آنتی اکسیدان‌ها برای پوست
آنتی اکسیدان‌ها انواع مختلفی دارند که برخی از آن‌ها از سایر موارد قوی‌تر هستند. ویتامین‌هایی که در محصولات موضعی مراقبت از پوست استفاده می‌شود، می‌تواند سلول‌ها را در برابر اشعه ماوراء بنفش و آلودگی و سایر عوامل محیطی محافظت کند. ویتامین C، ویتامین B3، رزوراترول، ویتامین E، ویتامین A، کوآنزیم Q10 و پلی‌فنول‌ها از این دسته آنتی اکسیدان‌ها هستند.
ویتامین C
یکی از آنتی اکسیدان‌هایی است که مطالعات زیادی درباره آن انجام شده. این ویتامین به‌عنوان پاک‌کننده رادیکالهای آزاد، فواید زیادی برای پوست دارد که از میان آن‌ها می‌توان به تقویت تولید کلاژن و محو کردن لکه‌های تیره پوست اشاره کرد.
نیاسینامید (ویتامین B3)
آنتی اکسیدانی قوی است که بافت و رنگ پوست را بهبود می‌بخشد. این ویتامین باعث کاهش خطوط ریز و چین‌و‌چروک و لکه‌های تیره پوست می‌شود و خواص ضد التهاب دارد. به لطف توانایی التیام‌بخشی التهاب، ویتامین B3 می‌تواند باعث تسکین و بهبود آکنه و ترمیم سد محافظ پوست و کمک به مبارزه با قرمزی پوست شود. این ویتامین اغلب برای درمان بیماری‌های پوستی مانند روزاسه و آکنه استفاده می‌شود.
رزوراترول
این آنتی اکسیدان بیشتر در پوست میوه‌هایی مانند انگور و توت پیدا می‌شود و به‌عنوان زره دفاعی گیاهان عمل می‌کند. رزوراترول از خواص ضد التهاب، ضد باکتری و ضد قارچ برخوردار است که باعث التیام پوست، کاهش پیری پوست و جلوگیری از عفونت آن می‌شود.
ویتامین E
این آنتی اکسیدان به تسریع روند بهبود پوست معروف است. ویتامین E اغلب در مرطوب‌کننده‌ها، کرم‌ها و لوسیون‌های ساخته‌شده برای درمان خشکی پوست و محصولات تولیدشده برای کاهش علائم ترک پوستی (استرچ مارک) یافت می‌شود. ویتامین E به تثبیت سایر آنتی اکسیدان‌ها و بهبود اثربخشی آن‌ها نیز کمک می‌کند؛ بنابراین اغلب می‌توان آن را با ویتامین C یا رزوراترول ترکیب کرد.
رتینول (ویتامین A)
این آنتی اکسیدان به دلیل ساختار مولکولی کوچک خود می‌تواند به اندازه کافی در پوست نفوذ و به‌طور مؤثری تولید کلاژن را تحریک و تجدید و ترمیم سلول را تسریع کند. رتینول و رتینوئیدهایی مانند ترتینوئین در صاف کردن خطوط ریز، چین‌و‌چروک، بهبود رنگ پوست و تغییر رنگ آن تأثیرگذار هستند.
کوآنزیم Q10
با افزایش سن، کوآنزیم Q10 به‌آرامی در بدن کاهش می‌یابد و پوست را در معرض پیری قرار می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد افزایش مصرف موضعی این آنتی اکسیدان به مقابله با آسیب رادیکالهای آزاد کمک می‌کند و سلول‌های پوست را سالم نگه می‌دارد. پوست این ماده مغذی را به‌راحتی جذب و به تحریک تولید کلاژن و در نتیجه بهبود قابلیت ارتجاعی و بافت پوست کمک می‌کند.
پلی‌فنول‌ها
هزاران نوع پلی‌فنول وجود دارد که رزوراترول یکی از آن‌ها است. پلی‌فنول‌ها در میوه‌ها، سبزی‌ها، چای سبز یا سیاه (فلاونوئیدها) و سایر گیاهان وجود دارد. این ترکیبات از خواص ضد التهاب، تعدیل‌کننده سیستم ایمنی و آنتی اکسیدانی برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی پوست در برابر اشعه UV برخوردار هستند. مطالعات نشان داده است مصرف و استفاده موضعی مواد غنی از پلی‌فنول به بهبود دفاع طبیعی پوست در برابر استرس اکسیداتیو و جلوگیری از علائم پیری کمک می‌کند.
عوارض مصرف زیاد آنتی اکسیدان
شاید برای شما این سؤال پیش بیاید که اگر رادیکالهای آزاد خطرناک هستند و باعث پیری و بیماری می‌شوند و آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند آن‌ها را خنثی کنند؛ آیا دریافت بیشتر آنتی اکسیدان برای ما مفید است؟ متأسفانه موضوع به همین سادگی نیست.
همان‌طور که اشاره شد، مکمل‌های حاوی دُز فراوان آنتی اکسیدان در برخی مواقع ممکن است سلامتی ما را به خطر بیندازند. به‌عنوان مثال، دُزهای زیاد بتاکاروتن ممکن است خطر ابتلا به سرطان ریه را در افراد سیگاری افزایش بدهد یا دُزهای فراوان ویتامین E ممکن است خطر سرطان پروستات و یک نوع سکته را افزایش بدهد یا مکمل‌های آنتی اکسیدانی ممکن است با برخی از داروها تداخل داشته باشند. برای به حداقل رساندن خطر مصرف آنتی اکسیدان‌ها بهترین کار مشورت با پزشک و متخصص تغذیه است.
سطح آنتی اکسیدان فراوان و استرس اکسیداتیو کم اثرهای مثبت روی سلامتی می‌گذارد؛ اما همه آنتی اکسیدان‌ها در این زمینه با هم برابر نیستند. همان‌طور که مشخص است، درست مانند هر ماده دیگری مصرف زیاد آنتی اکسیدان‌ها توصیه نمی‌شود و می‌تواند عوارضی در پی داشته باشد. این مواد شیمیایی در غلظت‌های زیاد ممکن است:
- به‌عنوان پرواکسیدان عمل کنند و باعث افزایش روند اکسیداسیون شوند.
- درست مانند سلول‌های سالم، از سلول‌های خطرناک مثل سلول‌های سرطانی محافظت کنند.
- باعث کاهش فواید ورزش برای سلامتی شوند.
- عوارض جانبی ناخواسته‌ای مانند حالت تهوع و سردرد داشته باشند یا حتی مقدار آن‌ها در بدن به سطوح سمی برسند.
به خاطر بسپارید که معمولا برای دسترسی به مواد لازم بدن، قرص جادویی وجود ندارد. این موضوع درباره آنتی‌اکسیدان‌ها نیز صدق می‌کند. رژیم غذایی سالم می‌تواند تمام آنتی اکسیدان‌های لازم برای مبارزه با آسیب رادیکالهای آزاد را فراهم کند.
پست الکترونیک
تلفن و فکس
آدرس تهران
