فعالیت بدنی موجب افزایش سطح تمرکز می‌شود

نویسنده: مریم صفدری

دوشنبه, ۲۲ دی ۹۹ ساعت ۱۴:۰۰

نتیجه‌ی پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهد فعالیت بدنی متوسط و کوتاه‌مدت مانند پیاده‌روی، دویدن آهسته و دوچرخه‌سواری آرام موجب افزایش سطح تمرکز می‌شود.

همه‌ی ما گاهی اوقات در محل کار، مدرسه یا خانه، در تمرکز روی کاری که انجام می‌دهیم، دچار مشکل می‌شویم. اینکه بتوانیم روی کاری تمرکز کنیم، مسلما موجب افزایش بهره‌وری می‌شود؛ اما گفتن آن غالبا ساده‌تر از انجام آن است.

برای افرادی که به‌ دنبال بهبود تمرکز هستند، اغلب ورزش توصیه می‌شود و دلیل قانع‌کننده‌ای دارد؛ زیرا پژوهش‌ها نشان می‌دهند فعالیت بدنی می‌تواند در تمامی سنین موجب بهبود تمرکز شود.

کارشناسان تمرکز را «توجه کامل به وظیفه و نادیده گرفتن عوامل حواس‌پرتی» تعریف می‌کنند. بنابراین برای داشتن تمرکز خوب نیاز داریم دو جنبه از عملکرد شناختی ما در بهترین حالت عمل کنند. اولین مورد، توجه پایدار است که در آن می‌توانیم روی اطلاعات خاصی برای مدت‌زمان طولانی تمرکز کنیم. مورد دوم، کارکرد اجرایی است؛ یعنی توانایی تفکر و تصمیم‌گیری در سطح پیچیده.

اما ورزش چگونه به ما کمک می‌کند این مهارت‌ها را بهبود بدهیم؟ بیشتر پژوهش‌ها در زمینه‌ی تأثیر ورزش روی تمرکز به مطالعه‌ی این ارتباط در کودکان محصل پرداخته‌اند. علت این امر احتمالا تأثیر آشکار تمرکز بر پیشرفت تحصیلی و اولویت اصلی مدارس یعنی بهبود پیشرفت تحصیلی و نتایج آزمون است.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که دوره‌های کوتاه فعالیت بدنی (مانند پیاده‌روی یا دویدن در وقت استراحت) اثر مثبتی روی تمرکز در افراد جوان دارد. این اثر پس از اشکال مختلف فعالیت بدنی از جمله پیاد‌ه‌روی، دو و بازی‌های تیمی (مانند فوتبال و بسکتبال) بروز می‌کند. اما مدت این اثر معمولا حدود یک ساعت است؛ بنابراین داشتن فرصت‌ منظم برای فعالیت در مدرسه مهم است.

کشف جالب دیگر آن است که افراد جوانی که آمادگی جسمانی بالاتری دارند، درمقایسه ‌با کسانی که از آمادگی جسمانی پایین‌تر برخوردار هستند، سطح تمرکز بالاتری دارند. برای مثال، افراد جوانی که از آمادگی قلبی تنفسی بالاتری برخوردار هستند، نسبت ‌به افراد دارای آمادگی پایین‌تر، تمرکز بهتری نشان می‌دهند. بنابراین، براساس شواهد موجود، به ‌نظر می‌رسد فعالیت بدنی منظم برای بهبود تمرکز در کودکان بسیار مهم باشد.

شواهد کمتری در بزرگسالان وجود دارد؛ اما پژوهش‌ها نشان می‌دهند که دوره‌های کوتاه فعالیت بدنی مانند ۲۰ دقیقه پیاده‌روی یا دویدن آهسته، تا یک ساعت تمرکز را افزایش می‌دهند. مطالعات نشان داده است که داشتن زمانی برای فعالیت بدنی حین روز کاری باعث بهبود تمرکز و خلق‌و‌خو می‌شود که هر دو می‌توانند باعث افزایش بازدهی شوند. همچنین نشان داده شده است که فعالیت بدنی و سطح بالاتر آمادگی جسمانی باعث بهبود بخش‌های متعدد عملکرد مغز از جمله تمرکز در افرادی دارای سن ۶۵ سال و بالاتر می‌شود.

البته اطلاعات کم‌تری در این زمینه داریم که فعالیت بدنی از طریق چه مکانیسم‌هایی موجب بهبود تمرکز می‌شود. برخی کارشناسان می‌گویند چیزی که موجب بهبود تمرکز پس از ورزش می‌شود، مکانیسم‌های روانی (مانند احساس هشیاری بیشتر و داشتن خلق‌و‌خوی بهتر پس از فعالیت بدنی) است. افزایش جریان خونی که به مغز می‌رود و تغییر در بخش‌هایی از مغز که حین و پس از ورزش فعال می‌شوند، نیز در این زمینه پیشنهاد شده است.

تحرک داشته باشید

اما کدام نوع ورزش بهتر است؟ پاسخ ساده به این سؤال آن است که بستگی به موارد زیادی دارد. برخی شواهد نشان می‌دهند هر ورزشی که به تصمیم‌گیری نیاز دارد (مانند بازی‌های تیمی نظیر فوتبال و هاکی) ممکن است برای تمرکز سومند باشد؛ زیرا طی این نوع ورزش‌ها مغز درگیر می‌شود. اما پژوهش‌ها همچنین نشان می‌دهد ورزشی که بسیار شدید و طافت‌فرسا باشد مانند تمرین‌های بدنی تناوبی تنشی (حداقل در کوتاه‌مدت) ممکن است تأثیر منفی روی تمرکز داشته باشد؛ چرا که هنگام خستگی شدید، تمرکز دشوار می‌شود.

بااین‌حال پژوهش‌ها به‌روشنی نشان می‌دهند که دوره‌های کوتاه فعالیت بدنی متوسط در بهبود تمرکز بلافاصله پس از ورزش بسیار خوب هستند. این فعالیت‌های بدنی ممکن است شامل پیاده‌روی سریع، دو یا دوچرخه‌سواری آرام باشد. اما بهترین نوع، فعالیتی است که از آن لذت ببرید و به‌راحتی بتوانید آن را در زندگی روزمره‌ی خود بگنجانید.

افراد به‌منظور دستیابی به مزیت‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت ورزش باید بتوانند به‌طور منظم فعالیت بدنی داشته باشند. بنابراین، اگر زمان زیادی به حالت نشسته پشت میز خود می‌گذرانید، وقفه‌ی منظم برای فعالیت بدنی به شما کمک خواهد کرد تمرکز خود را روی کاری که در حال انجام آن هستید، حفظ کنید.