قسمتی از چشم انسان در برابر ویروس کرونا مقاوم است

نویسنده: مریم صفدری

پنجشنبه, ۱۵ آبان ۹۹ ساعت ۱۳:۳۰

بررسی‌های دانشمندان نشان می‌دهد که ظاهرا ویروس کرونای عامل کووید ۱۹، قادر به تکثیر در قرنیه‌ی چشم انسان نیست.

با گسترش دنیاگیری ویروس کرونا در سراسر جهان با چنین اثرات ویرانگری، بسیاری از ما سؤالات مشابهی می‌پرسیم. ویروس چگونه منتشر می‌شود؟ چگونه می‌توانیم از خود در برابر عفونت محافظت کنیم؟

واقعیت این است که هنوز در حال درک نحوه‌ی عمل ویروس SARS-CoV-2 هستیم. راهنمایی‌های رسمی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری چنین پیشنهاد می‌کند که راه اصلی انتشار ویروس ازطریق قطرات تنفسی یا ذرات کوچکی است که از دهان یا بینی افراد آلوده خارج می‌شود و دیگران آن‌ها را استنشاق می‌کنند. اما این تنها راه گردش ویروس نیست. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری می‌گوید همان قطرات و ذرات عفونی می‌توانند روی سطوح فرود آیند و افراد ازطریق لمس کردن سطوح آلوده دچار ویروس شوند؛ یعنی اگر سطحی را لمس کنید که ذرات ویروس روی آن وجود داشته باشند و سپس به دهان، بینی یا چشم خود دست بزنید، ممکن است دچار عفونت شوید.

درحالی‌که توصیه‌ی عمومی مذکور به‌وسیله‌ی مقامات بهداشتی در سراسر جهان تکرار می‌شود، هنوز در مورد اینکه ویروس کرونا چگونه ممکن است ازطریق چشم وارد بدن شود، نادانسته‌های زیادی وجود دارد. البته دانشمندان می‌گویند این مسئله از نظر بیولوژیکی محتمل است. با‌این‌حال، شواهد جدید نشان می‌دهد که حداقل قسمتی از چشم - که در برابر برخی ویروس‌ها حساس است - ممکن است در برابر SARS-CoV-2 مقاوم باشد.

در مطالعه‌ی جدید، پژوهشگران دانشگاه واشینگتن دریافتند که به ‌نظر می‌رسد در آزمایش‌ها، قرنیه (گنبد شفافی که جلوی چشم قرار دارد و عنبیه و مردمک را می‌پوشاند) در برابر عفونت ویروس کرونا مقاوم باشد؛ البته پژوهشگران مطالعه تأکید می‌کنند یافته‌های آن‌ها مقدماتی است. جاناتان جی ماینر، نویسنده‌ی نخست مطالعه، می‌گوید: «یافته‌های ما ثابت نمی‌کند که تمام قرنیه‌ها مقاوم هستند. اما هر قرنیه‌ی اهدایی که آزمایش کردیم، در برابر ویروس کرونای جدید مقاوم بود. با‌این‌حال، ممکن است گروهی از مردم دارای قرنیه‌ای باشند که از رشد ویروس حمایت کند؛ اما هیچ‌یک از قرنیه‌هایی که ما مورد مطالعه قرار دادیم، از رشد SARS-CoV-2 پشتیانی نمی‌کردند.»

پژوهشگران در آزمایش‌هایی با استفاده از بافت قرنیه ۲۵ اهداکننده انسانی و نیز قرنیه موش، بافت چشم را درمعرض سه ویروس متفاوت SARS-CoV-2، ویروس زیکا و ویروس‌ هرپس سیمپلکس یک (HSV-1 که موجب تبخال می‌شود) قرار دادند. آزمایش‌هایی که روی قرنیه جداشده‌ی انسان -که شامل مقداری از بافت ملتحمه بود- انجام شد، نشان داد ویروس‌های هرپس و زیکا قادر به تکثیر در بافت هستند؛ اما هیچ نشانه‌ای از تکثیر SARS-CoV-2 وجود نداشت. راجندرا اس آپته، چشم‌پزشک و نویسنده‌ی ارشد مطالعه، می‌گوید:

مشخص شده است که قرنیه و ملتحمه گیرنده‌هایی برای ویروس کرونای جدید دارند؛ اما ما در مطالعات خود دریافتیم ویروس در قرنیه تکثیر پیدا نمی‌کند. داده‌های ما نشان می‌دهد که به‌ نظر نمی‌رسد ویروس کرونای جدید بتواند به قرنیه نفوذ کند.

پژوهشگران در مورد اینکه چگونه قرنیه و ملتحمه‌ی انسان ممکن است بتوانند در برابر SARS-CoV-2 مقاومت کنند، کاملا مطمئن نیستند. نوعی مهارکننده‌ی مولکولی ویروس‌ها درون چشم وجود دارد که اینترفرون ﻻﻣﺒﺪا نامیده می‌شود. این مهارکننده قادر است رشد ویروس‌های زیکا و HSV-1 را در قرنیه انسان محدود کند؛ اما به‌نظر نمی‌رسد مهار کردن این پروتئین توانایی تکثیر SARS-CoV-2 را افزایش دهد. بر اساس دانسته‌های کنونی، پژوهشگران حدس می‌زنند مقاومت قرنیه انسان در برابر ویروس کرونا احتمالا با مسیر ضد ویروسی مجزایی تنظیم می‌شود. ماهیت این مسیر هنوز مشخص نیست و پژوهشگران می‌گویند برای تأیید این یافته‌ها به مطالعات بیشتری نیاز است. به‌ عبارت دیگر، کارکنان بخش مراقبت‌های بهداشتی هنوز نباید ابزار محافظت از چشمان خود را کنار بگذارند و تا زمانی‌که این موضوع اثبات نشود، نباید چنین فرض کرد که ویروس کرونا از راه چشم نمی‌تواند وارد بدن شود؛ حتی با اینکه به ‌نظر می‌رسد قرنیه مقاوم باشد.

نتایج این مطالعه در مجله‌ی Cell Reports منتشر شده است.