نویسنده: مریم صفدری
پنجشنبه, ۶ شهریور ۹۹ ساعت ۱۲:۳۰
ساختارهای مستطیل‌مانندی که در بسیاری از مناطق عربستان کشف شده‌اند، از قدیمی‌ترین بناهای سنگی تاریخی در جهان به‌شمار می‌روند.
تعداد سازه‌های سنگی که باستان‌شناسان عربستان پیدا کرده‌اند، بالغ بر صدها عدد است و اندازه‌ی برخی از آن‌ها بزرگ‌تر از یک زمین فوتبال است. سازه‌های مذکور درسراسر عربستان ازجمله در دامنه‌ی یک آتشفشان دیده می‌شوند. باستان‌شناسان گزارش می‌کنند که به‌نظر می‌رسد این سازه‌های سنگی وسیع که در سال ۲۰۱۷ گزارش شدند، از قدیمی‌ترین آثار تاریخی در جهان باشند و قدمت آن‌ها به حدود ۷ هزار سال برسد.
مطالعه‌ی جدیدی درمورد این سازه‌های سنگی اسرارآمیز که زمانی دروازه نامیده می‌شدند و اکنون مستطیل نام گرفته‌اند، نشان می‌دهد که آن‌ها برای مراسم آیینی مورد استفاده قرار می‌گرفتند و تاریخ‌گذاری رادیوکربن زغال چوبی که درون یکی از این سازه‌ها پیدا شده است، نشان می‌دهد که مردم آن را حدود ۵ هزار سال پیش از میلاد ساخته‌‌اند. نتایج این مطالعه در مجله‌ی The Holocene منتشر شده است. پژوهشگران در مقاله‌ی خود نوشتند: «پدیده‌ی مستطیل، نشان‌دهنده‌ی پیشرفت چشمگیر در معماری بناها است؛ زیرا صدها نمونه از این ساختارها در شمال غربی عربستان ساخته شده‌اند. این منظره‌ی تاریخی، نشان‌دهنده‌ی یکی از اولین اشکال بزرگ از سازه‌های سنگی تاریخی در جهان است.»
استفاده آیینی
سازه‌ها از دیوارهای سنگی کم‌ارتفاعی ساخته شده‌اند. برخی از نمونه‌های کوچک دارای ۱۵ متر طول هستند و بزرگ‌ترین آن‌ها ۶۱۶ متر طول دارد. پژوهشگران هنگام تجزیه‌و‌تحلیل برخی از این سازه‌ها دریافتند که وقتی این مستطیل‌ها برای اولین‌بار ساخته می‌شدند، سکویی نیز روی یکی از انتهاهای آن‌ها بنا می‌شد. آن‌ها روی سکوی یکی از مستطیل‌ها نقاشی را با طراح‌های هندسی دیدند که تاکنون طرحی نظیر آن دیده نشده است.
مصنوعات معدودی درون مستطیل‌ها پیدا شد که نشان می‌دهد مردم به‌طور دائمی در این سازه‌ها سکونت نداشتند. همچنین، دیوارهای طویل مستطیل‌ها بسیار کم‌ارتفاع بوده و معمولا فاقد نقاط ورود آشکاری هستند و بنابراین به‌نظر نمی‌رسد به‌طور آشکار عملکردی مانند اصطبل حیوانات داشته باشند. با‌این‌حال، اگر مستطیل‌ها مکانی برای مراسم آیینی بوده باشند، مشخص نیست چه نوع مراسمی در این مکان‌ها انجام می‌شده است.
مستطیل‌ها در محیط‌های متنوعی در عربستان یافت شده‌اند و ۶ مورد از آن‌ها روی دامنه یک آتشفشان دیده می‌شوند
نقوش هندسی که روی سکوی یکی از مستطیل‌ها پیدا شد
علامت قلمرو
امروزه، سازه‌های مذکور در مناطق بسیاری خشکی ازجمله در بیابان نَفود جنوبی و نیز در زمین‌های آتشفشانی خشک و غیر قابل سکونت دیده می‌شوند. اما اگر این سازه‌ها درواقع حدود ۵ هزار سال پیش از میلاد ساخته شده باشند، زمانی مورد استفاده قرار می‌گرفتند که اقلیم عربستان مرطوب‌تر از اقلیم کنونی بوده است. بین ۱۰ هزار تا ۶ هزار سال پیش، شبه‌جزیره عربستان شاهد آخرین دوره‌ی سبز خود بوده است که زمانی است که افزایش بارندگی این منطقه‌ی خشک را متحول کرد. در این زمان، مردم این منطقه دامدار بودند و درحالی‌که عمدتا برای غذای خود متکی‌بر حیوانات اهلی بودند، برخی از حیوانات وحشی را نیز شکار می‌کردند. براین‌اساس، مستطیل‌ها می‌توانند روشی برای نشان‌دادن قلمرو بوده باشند. مستطیل‌ها ممکن است نشان‌دهنده‌ی ظهور قلمروگرایی باشد که به‌واسطه‌ی عواملی نظیر رقابت برای چراگاه در محیط‌های چالش‌برانگیز و غیرقابل پیش‌بینی عربستان ایجاد شده باشد. حتی زمانی‌که اقلیم در عربستان در مرطوب‌ترین حالت خود بود، محیط به‌شدت فصلی بود و خشکسالی‌هایی رخ می‌داد.
یورک روآن، همکار ارشد پژوهشی دانشگاه شیگاکو خاطرنشان کرد که نمونه‌های قدیمی‌تری از سازه‌های سنگی تاریخی بزرگ مانند بادبادک‌ها (ساختارهای سنگی بزرگی که برای شکار حیوانات استفاده می‌شد) وجود دارند که به‌نظر می‌رسد قدیمی‌تر باشند. گری رولفسون، استاد بازنشسته‌ی کالج ویتمن در واشینگتن این یافته‌ها را جذاب خواند و خاطرنشان کرد که علاوه‌بر مستطیل‌ها انواع دیگری از سازه‌های سنگی در این منطقه وجود دارند که آن‌ها نیز ممکن است مکان‌هایی برای فعالیت‌های آیینی بوده باشند.
پست الکترونیک
تلفن و فکس
آدرس تهران
